Wat is rosacea?
Permanent rode wangen, soms bultjes, een droog en branderig gevoel. Als je hier last van hebt is de kans groot dat je rosacea hebt. Rosacea komt redelijk vaak voor, in Europa bij ongeveer 1 op de 10 mensen in de een of andere vorm, en vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. De aandoening is nooit helemaal te genezen, maar de symptomen zijn met de juiste behandeling wel te verminderen. Hieronder lees je wat voor vormen van rosacea er zijn, wat de oorzaak is en wat je kunt doen om de symptomen te verminderen.
Bij rosacea is er sprake van chronische ontstekingsreacties in de wanden van de oppervlakkige haarvaatjes en in de huid. De symptomen variëren van mild blozen, diffuse roodheid (erytheem), zichtbare haarvaten en bultjes tot extremere vormen hiervan. Vanwege deze symptomen wordt rosacea vaak verkeerd gediagnosticeerd als acné. Hoewel rosacea redelijk veel voorkomt, wordt de conditie nog steeds niet goed begrepen. In Europa heeft 1 op de 10 personen er in meer of mindere mate last van. Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen. Helaas is rosacea nooit helemaal te genezen, maar de symptomen zijn wel te bestrijden.
Hoe ontstaat rosacea?
Bij rosacea lijkt het erop dat de huid een overdreven immuunreactie geeft. Dat zit zo: onze huid is de eerste barrière tegen de buitenwereld. Hij dient om te beschermen tegen aanvallen van buitenaf, zoals microben, chemische of fysieke invloeden, straling en vervuiling. Je huid blijft alert op deze indringers door het immuunsysteem. Maar als cellen gestrest raken, bijvoorbeeld door UV-straling of een bacteriële infectie, stijgt het ontstekingsniveau van de weefsels in een poging om de schade te herstellen of het probleem te verhelpen. Als zo’n inflammatie-reactie voor de huid te extreem is, kunnen er symptomen van roodheid, zwelling en pijn ontstaan.
Onbalans van immuunsysteen en neurovasculair systeem
Onafhankelijk van je eigen aanleg voor rosacea en invloeden van buitenaf lijkt er bij rosacea sprake te zijn van een onbalans van twee systemen in de huid: het neurovasculaire systeem en het imuunsysteem. Uit onderzoek blijkt dat er sprake is van een overgevoelige reactie van het immuunsysteem. Door chronische inflammatie lijkt het erop dat dit langdurige veranderingen veroorzaakt in het immuunsysteem. Ook het neurovasculaire systeem (het zenuwstelsel en de bloedvaten) lijken ontregeld bij mensen die last hebben van rosacea. De neurovasculaire onbalans lijkt bij te dragen aan uitzetting van de bloedvaten in het gezicht en een verhoogde toevoer van bloed tijdens bepaalde triggers.
De verschillende vormen van rosacea
Oorspronkelijk werden er vier verschillende subtypes van rosacea onderscheiden. Die onderverdeling in verschillende typen wordt in de medische wereld nu losgelaten: als iemand meer dan één van onderstaande kenmerken heeft is de diagnose rosacea van toepassing. Maar omdat het wel duidelijk maakt welke vormen rosacea kan hebben, staan ze hieronder op een rij:
Rosacea type 1: permanente roodheid op de wangen (erythemato-teleangiëctatische rosacea). Deze vorm van rosacea lijkt sterk op couperose. Er is een oppervlakkig netwerk van vaatjes in de huid ontstaan waardoor de huid rood kleurt. De huid bloost snel en kan branderig aanvoelen.
Rosacea type 2: deze vorm van rosacea bestaat uit een diffuse roodheid met bultjes, puistjes en rode verdikkingen (papulopustuleuze rosacea). De huid kan droog en branderig aanvoelen en soms jeuken. Deze vorm van rosacea lijkt soms op acne, waardoor rosacea soms onterecht voor acne wordt aangezien.
Rosacea type 3: een verdikte huid, vooral rond de neus (phymateuze rosacea). Dit wordt veroorzaakt door de vergroting van de talgklieren en een toename van het bindweefsel.
Rosacea type 4: irritatie van de ogen (oculaire rosacea). Deze vorm van rosacea kenmerkt zich door droge en branderige ogen en zwelling van de oogleden. Deze vorm van rosacea is te behandelen door een oogarts.
Triggers voor rosacea
Rosacea kan verergeren door bepaalde factoren. Bij iedereen is dit anders, maar hier zijn de bekende triggers op een rijtje.
- Grote temperatuurverschillen
- Sporten
- Zonlicht
- Sommige ingrediënten in cosmetica en huidverzorgingsproducten
- Emotionele stress
- Angst
- Kou/wind
- Bepaald voedsel, zoals alcohol, warme dranken, voedsel dat veel histamines bevat en pikant eten
Niet alle triggers gelden voor iedereen, iedereen heeft zijn eigen triggers en je weet van jezelf waar je huid goed of slecht op reageert. Het vervelende is dat je op veel triggers geen invloed hebt, zoals op temperatuurverschillen, kou, angst en stress. Je kunt door bepaald eten te vermijden het risico op een flare up verkleinen, maar het blijft vaak een combinatie van verschillende factoren die ervoor zorgen dat rosacea erger wordt, en alle triggers vermijden is in de praktijk lastig of domweg niet mogelijk.
Rosacea en voeding
Zoals hierboven vermeld speelt voeding ook een rol bij rosacea. Van bepaalde ingrediënten of voedingsmiddelen is bekend dat ze rosacea kunnen verergeren. Zo staan producten die rijk zijn aan histamine erom bekende dat mensen met rosacea er slecht op kunnen reageren. Dat komt omdat histamine de bloedvaten kan doen uitzetten, waardoor histaminerijk voedsel als trigger voor rosacea kan werken. Een aantal producten die rijk aan histamine zijn:
- Bier en wijn (vooral rode wijn)
- Paddenstoelen
- Zuurkool
- Oude kaas, schimmelkaas
- Kruiden en specerijen (kerrie, kaneel, paprikapoeder, chilipoeder, gember, koriander, komijn, mosterdzaad, nootmuskaat)
- Vis
- Avocado, tomaten, bieten, aubergine, pompoen, spinazie
- Ananas, kiwi, frambozen, grapefruit, meloen
Het is in de praktijk natuurlijk lastig om alle voedingsmiddelen die een trigger zouden kunnen zijn te vermijden, en dat moet je misschien ook helemaal niet willen. En van sommige producten is het makkelijker vast te stellen of je erop reageert of niet, zoals rode wijn, paddenstoelen of vis. Bij specerijen weet je soms niet of je ze binnen hebt gekregen als ze in een gerecht zijn verwerkt, dus dan blijft het gissen waar je op hebt gereageerd. Een eetdagboekje kan helpen om meer inzicht te krijgen in je triggers.
Huidconditie verbeteren met de juiste producten
Rosacea is nooit helemaal te genezen, maar de symptomen zijn wel te verlichten. Belangrijk bij rosacea is om de huidconditie te verbeteren zodat de huid beter functioneert, meer weerstand heeft en minder snel veroudert. Dat kan door thuis de juiste producten te gebruiken voor een gevoelige rosaceahuid, zoals een kalmerende cleanser, een milde exfoliant en een moisturizer met ontstekingsremmende ingrediënten. Onontbeerlijk is natuurlijk een SPF, om de grootste trigger tegen te gaan– de zon. Om diezelfde reden is vitamine C in de ochtend ook een goed product bij rosacea. Bij een opvlamming wil je de roodheid misschien camoufleren met een getinte SPF: zo snijd het mes aan twee kanten: je oogt minder rood en je beschermt je gevoelige rosaceahuid tegelijkertijd tegen de zon.
Peelings en enzymmaskers tegen rosacea
Door schoonheidsspecialisten of huidtherapeuten is rosacea in de praktijk te behandelen door een kuur van peelings (mild) of enzymmaskers in combinatie met huidverbeterende thuisproducten voor alledaags gebruik. Bij rosacea denk je misschien niet direct aan afschilferende behandelingen zoals peelings, maar omdat een peel de huidconditie verbetert en zorgt voor een betere vochthuishouding en een beter functionerende huid, zal ook de rosacea verbeteren. Denk hierbij aan een melkzuurpeeling of aan een amandelzuurpeeling: dit zijn peelings die ervoor zorgen dat dode huidcellen oplossen en de huid mooi glad wordt, en tegelijkertijd trekken ze ook vocht aan en werken ze niet uitdrogend (zoals salicylzuur of soms glycolzuur) Een andere mooie behandeling bij rosacea is een enzympeeling die zorgt voor afschilfering door eiwitsplitsing. Dit is over het algemeen iets milder dan een zuurpeeling, en daardoor ook erg geschikt bij rosacea.
IPL en vasculaire lasers tegen rosacea
In combinatie met de juiste producten zijn vasculaire lasers en/of IPL behandelingen ook uitstekende behandelingen tegen rosacea. Bij diffuse roodheid (zonder zichtbare haarvaatjes) is het gebruik van IPL op een lage intensiteit een effectieve manier om de roodheid te verbeteren. Bij zichtbare haarvaatjes en/of bultjes kan beter gebruik gemaakt worden van laser of IPL met een hogere intensiteit om de probleemveroorzakende haarvaatjes dicht te schroeien. Deze methode kan worden gecombineerd met rosaceabehandelingen in de praktijk bij huidspecialisten.